Een landelijk vuurwerkverbod lijkt een logische oplossing voor de chaos tijdens oud en nieuw, maar het schiet zijn doel voorbij. De slachtoffers van zo’n verbod? Miljoenen Nederlanders die veilig en verantwoord genieten van deze traditie.
Het echte probleem, illegaal vuurwerk, moet structureel en hard worden aangepakt. De praktijk wijst uit dat lokale vuurwerkverboden weinig effect hebben. In Rotterdam en Haarlem werd het verbod massaal genegeerd, terwijl in verschillende buurten illegaal vuurwerk de norm werd. Zonder een Europese oplossing leidt een nationaal verbod tot meer import van gevaarlijke explosieven uit het buitenland. Het risico verschuift van overwegend gecontroleerd gebruik naar levensgevaarlijk vuurwerk, waardoor niet alleen gebruikers, maar ook hulpverleners en omstanders in gevaar komen.
De jaarlijkse chaos wordt grotendeels veroorzaakt door illegaal vuurwerk, dat vaak buiten de toegestane tijden wordt afgestoken. Ondertussen laten de cijfers een positieve trend zien. De recordverkoop van legaal vuurwerk bewijst dat de meeste Nederlanders oud en nieuw veilig willen vieren. Vuurwerkbrillen en -lonten zijn standaard en het zware vuurwerk dat de meeste incidenten veroorzaakt, is al verboden.
En de politie heeft steeds meer succes in de bestrijding van illegaal vuurwerk. Enkele burgemeesters pleiten voor een landelijk verbod. Zij dragen verantwoordelijkheid voor handhaving van de openbare orde. Dat is lastig als ouders en buren jongeren niet aanspreken op illegaal vuurwerk of geweld. Burgemeesters beschikken over stevige bevoegdheden. Zij kunnen preventief handelen door gesprekken met de gemeenschap, inzetten van jeugdwerkers en het aanwijzen van vuurwerkvrije zones. Daarnaast kunnen zij camera’s plaatsen, panden sluiten waar vuurwerk ligt, meldplichten instellen voor overlastgevers en fouilleren op risicoplekken. Politie en Openbaar Ministerie kunnen controles uitvoeren, bestuurlijke boetes uitdelen en noodverordeningen instellen.
De ernstige situaties door illegaal vuurwerk zijn niet de schuld van vuurwerkliefhebbers, maar van overlastgevers. Die zijn vaak al in beeld en hun knallen zijn al vanaf oktober te horen. Het is daarom effectiever om maatregelen te nemen die burgemeesters in staat stellen eerder en harder in te grijpen: lagere drempels voor gebiedsverboden, collectieve meldplicht met tijdelijke bewaring, een ruimer boeteregime, huiszoekingen bij verdenking van vuurwerkopslag en bredere inzet van preventief fouilleren. Het meer delen van informatie over risicopersonen en vuurwerkhandelaren helpt. Aanpassing van de Gemeentewet en het Wetboek van Strafvordering biedt mogelijkheden om overlastgevers gerichter aan te pakken.
Oud en nieuw brengt mensen samen. Geweld en aanvallen op hulpverleners zijn onacceptabel en vereist harde maatregelen. Een totaalverbod lost echter het probleem niet op en straft de verkeerde groep.
Dit is hét moment voor burgemeesters en de landelijke politiek om serieus werk te maken van de uitbreiding van handhavingsmogelijkheden. Zo blijft oud en nieuw een feest voor verantwoordelijke Nederlanders en worden illegale vuurwerkhandelaren en relschoppers aangepakt.
– Rolin den Heijer